Noorderlicht: fotografietips

CAMERA

Een DSLR is een noodzaak voor goede nachtfotografie: niet de pixels, wel de grote van de sensor is van belang voor de uiteindelijke kwaliteit van je beelden.Enkele voorbeelden:

• 35mm FX FULL FRAME: Nikon D600, D800, Canon 5D, Canon 6D
• APS-C: Canon 1100D, 500D, 550D, 650D, 7D of Nikon D3000, D3100, D3200, D5100, D7000

Nieuwere digitale reflexcamera’s (DSLR full frame) leveren goede prestaties bij hogere ISO waarden, zelfs tot 3200 ISO.

LENS

Een goede aurora lens is:

• Best zo groothoek (wide-angle) mogelijk (voor FX full frame14mm tot 24mm, voor APSC sensor 10mm tot 18mm). Met een groothoek heb je geen zorgen om juist te richten, mits enige ervaring kan dit bijna blind.
• Goede lens heeft de mogelijkheid om manueel scherp te stellen, dus een scherpstelring.
• Lichtsterk, idealiter F-waarde 3.5 of kleiner!

Voor APS-C camera’s is de Tokina 11-16 DX 2.8 de beste lens (€ 600)
Voor Full Frame Canon: de 16-35 f/2.8 II of de Samyang 14mm 2.8, of de Canon 24mm 1.4
Voor Full Frame Nikon: de Nikon 14-24 f/2.8 of de Samyang 14mm 2.8 of de Nikon 24mm 1.4

ACCESSOIRES

• Reservebatterijen voor je camera: de koude vreet batterijen!
• Hou steeds 1 reservebatterij klaar en warm onder je donskledij, in je zak bij een handwarmertje.
• Een statief met afkoppelbare cameraplaat, liefst voldoende hoog & stabiel om vlot te werken in de sneeuw. Vb. Manfrotto MKC3-H01
• Afstandsbediening (met kabel of draadloos). Een alternatief is het instellen van de ontspanner met een vertraging van 2 sec om trillingen bij het afdrukken te voorkomen, mogelijk op sommige camera’s. Voor Nikon: Nikon ML-L3 IR – voor Canon: Canon RC-6

Een volledig programmeerbare afstandsbediening is het neusje van de zalm

Regel: ken je uitrusting door en door. Als je tijdens het noorderlicht voor je eerste keer je statief gaat opstellen, je afstandsbediening gebruiken,…. Verlies je véél en kostbare tijd (je had gewoon kunnen spotten en genieten van het eerste noorderlicht! ). Blindelings kunnen hanteren van zowel je camera als accessoires is de basis van prachtige beelden.

COMPOSITIE BIJ DAGLICHT

Wacht niet op het noorderlicht: start met het instellen van je DSLR bij daglicht. Je moet ervan uitgaan dat het noorderlicht het vaakst verschijnt aan het NOORDEN. Indien je beschikt over een groothoek objectief, kies je vooraf interessante composities bij daglicht. Beelden met enkel ‘zwak’ poollicht zijn weinig zeggend en saai. Zelfs bij zwak noorderlicht kan je interessante foto’s maken, door een interessante compositie.

Mogelijkheden, steeds met horizon op het noorden gericht.

• een hutje met binnenverlichting (best slechts 1 klein lampje)
• een bepaald landschap: dik besneeuwde bomen, een bevroren rivier, …
• mensen op de voorgrond die kijken naar het noorderlicht

FOCUS

• Stel scherp en lees de waarde af van de scherpstel ring: vaak staat deze op ∞ oneindig, maar vaak niet helemaal (!). Deze waarde is later cruciaal voor mooie en scherpe beelden. Onthoud deze waarde voor later op de avond als het donker is.
• De mooiste lichtsluiers en lichtgordijnen neem je vaak waar in de windrichtingen W-NW en O-NO. Vaak start het noorderlicht met bijna niet waarneembare, vage ‘helderdere’ (witte) lijnen door de hemel. Het poollicht is zeer onvoorspelbaar: misschien heb je een paar minuten nadien een spectaculair schouwspel, soms verandert er urenlang niets.

INSTELLINGEN LENS

• Zet de lens op MANUAL focus. Draai de scherpstelring tot de gewenste waarde, of zet deze op ∞ oneindig, of nog beter aan gelijk aan met het streepje voor de ∞, I∞

INSTELLINGEN CAMERA: de ISO waarde

• Hoe hoger de ISO waarde, hoe lichtgevoeliger je camera (de film van vroeger!). Bij hogere ISO waarden krijg je echter sneller ruis op de foto, typisch aan nachtopnames. Voor noorderlicht opteren we vaak voor 800 of 1600 ISO, bij een full frame camera kies je voor 3200 ISO
• Liever een hogere ISOwaarde en iets meer ruis, en een kortere opnametijd. Een lange opname zorgt voor een slechte (of onscherpe) aflijning van het noorderlicht. Door een hogere ISO waarde verkort de opnametijd, en hebben we in de meeste gevallen een mooier beeld.

INSTELLINGEN OPNAMETIJD EN DIAFRAGMA

• Zet de camera op manuele stand en 1600 ISO (of 3200 ISO in geval van full frame). Neem de F-waarde zo klein mogelijk (dus groot diafragma of opening).
• Volgende startopnametijden toepassen in functie van het kleinste diafragma:
  Canon EF 24mm L F1.4 starten met 4 seconden
  Canon EF 16-35mm L F2.8 starten met 15 seconden
  Canon EF 10-22mm F3.4 starten met 30 seconden
• Volle maan en nieuwe maan kunnen makkelijk 2 tot zelfs 4 stops (1 stop licht = tijd halveren) tijd verschillen in een wit besneeuwd landschap. Bij volle maan start je dus best met tijden die slechts 1/3 zijn t.o.v bovenstaande tijden!
• Indien je geen specifieke voorbereiding hebt gedaan bij daglicht, zet je de hoofdlamp uit en kijk je door de zoeker om de juiste compositie te bepalen. LIVEview kan handig zijn, maar consumeert héél veel batterijen.
• Probeer steeds noorderlicht te combineren met een mooi landschap of onderwerp. Enkel groen licht op een foto biedt weinig toegevoegde waarde.

RESOLUTIE INSTELLINGEN

Hoogst mogelijk en indien beschikbaar: RAW
 

INSTELLINGEN TIJDENS AURORA

Bekijk de opname op je LCD scherm: dit geeft vaak een vertekend beeld, en kan serieus bedriegen of de opnametijd juist is: foto goed, te licht of te donker?

Je kan ook naar het ‘histogram’ van de foto kijken. Als de curve in het deel helemaal links (10-40% van de linkerkant) is, is de foto te donker. Bij een te donkere foto moet je de opnametijd verhogen, of de ISO waarde (steeds tot max. 1600)

Als de curve van het histogram breed is en het grootste deel valt in het rechterdeel met een piek dicht bij het midden, dan is de foto wellicht overbelicht. Bij een overbelichte foto moet je de opnametijd verlagen, of de ISO waarde verlagen (steeds tot max. 400)

Een goed belichte foto toont een curve met een top in de linkse helft, maar niet tegen de zijkant aan en met een staart die zich uitstrekt over het rechterdeel. De top stelt de donkere delen voor en eventueel de voorgrond, de rechterzijde zijn de pixels waar het noorderlicht, sterren of lichtere delen opstaan.
 

VARIATIES NAARGELANG TYPE AURORA

Statisch noorderlicht: tijden mogelijk tot 15-30 seconden, eventueel ISO waarde verlagen.

Fel bewegend noorderlicht: is steeds het knapste met hoge ISO waarden en kortere opnametijd.

Als je meer dan 30 seconden moet belichten, worden de beelden vaak wazig en minder interessant. Dit is de reden waarom je voor noorderlicht echt betere (lichtsterker met kleinere F-waarde) lenzen en camera’s nodig hebt, die steeds duur zijn! Nieuwe full frame sensor camera’s (Canon 5D III, 6D, Nikon D800 en D600) presteren ook zelfs nog uitstekend bij ISO 3200: dit laat extreem korte en mooie opnames toe!

Hoe meer groothoek je lens, hoe scherper de afbeeldingen bij eenzelfde opnametijd. Een lens met een minimum brandpunt van 11mm geeft dus veel betere beelden dan een lens met een minimum van 18mm!
 

UITRUSTING KLEDIJ

• Zeer warme kledij: vaak is het noorderlicht bij heldere, dus zeer koude nachten.
• Voorzie degelijk thermisch ondergoed, een donsjas een warme muts.
• Liner handschoenen en donswanten: leer je camera instellen mét wanten aan!
• Handwarmertjes voor jezelf of voor je batterijen
• Hoofdlamp om makkelijk instellingen te doen

Bovenstaande worden vaak enorm onderschat: zonder goede donsjas hou je het meestal niet lang vol, afhankelijk van het seizoen.

Aurora spotting vraagt doorzettingsvermogen, veel geduld maar vooral goede aangepaste warme kledij.
 

GEVORDERDEN/ NABEWERKING THUIS

Witbalans bepaalt de sfeer van je noorderlicht foto.

De witbalans wordt uitgedrukt in K-waarde, (Kelvin.)

Een lage K-waarde geeft koudere foto’s (meer blauw)

Een hoge K-waarde geeft warmere beelden (meer zwart/geel)

GEVORDERDEN/TIMELAPSE MOVIES

Een timelapse is een film gemaakt van vele honderden/duizenden beelden. Voorbeeld van een prachtige timelapse.

Vanaf je de juiste instellingen gedaan hebt, programmeer je de camera om beelden te nemen met een vast tijdsinterval (ev. met een speciale afstandsbediening). 15 seconden per beeld is het max. om een mooie film te bekomen. Je kan ook een hogere ISO waarde kiezen (3200), omdat de resolutie van film veel kleiner is dan foto, vaak slechts 1920×1080 of 1280×720 pixels.

Films worden gemaakt door beelden te monteren aan 6 tot 30 beelden per seconde. Om dus 10 seconden film te bekomen aan 6fps (frames per seconde), heb je 60 beelden nodig. Met een opname van 12 seconden per beeld, heb je dus al 720 seconden of 12 minuten opname nodig om dit te bereiken. Voor een film van 1 minuut aan 20 fps, heb je 1200 beelden nodig of al snel 4 uur opnametijd. Om de beelden te monteren tot een film, kan je gebruik maken van photolapse.
 

NOORDERLICHT FILMEN

Sinds 2016 zijn de eerste professionele filmcamera’s op de markt van Sony die het mogelijk maken noorderlicht te filmen. Noorderlicht vraagt het beste optische (duur) materiaal, wellicht zal dit in de nabije toekomst snel mogelijk worden om noorderlicht vlotter live te filmen.

Staar je niet blind op noorderlicht fotografie: het noorderlicht zien en beleven is en blijft het mooiste wat er is!